De perimenopauze of “tweede puberteit” is de periode van twee tot tien jaar VOOR de laatste menstruatie. Het is anders dan de menopauze, de levensfase die een jaar NA de laatste menstruatie begint. De perimenopauze hoeft niet gepaard te gaan met symptomen. En als ze zich al voordoen zijn ze tijdelijk.
Over het algemeen hebben vrouwen die tijdens hun jongere jaren menstruatie- of PMS klachten hadden ook meer kans om tijdens de perimenopauze klachten te krijgen. Beide worden namelijk veroorzaakt door een hormonale disbalans of gevoeligheid daarvoor. Ook vrouwen die langdurig en/of al heel jong de pil of een hormoonspiraal gebruikt hebben, kunnen meer perimenopauzale klachten krijgen. Vaak zijn dit eigenlijk de bijwerkingen van de hormonale anticonceptie die dan tot uiting komen, doordat de hormoonspiegels veranderen.
Op welke leeftijd begint de perimenopauze
De normale leeftijd voor de laatste menstruatie ligt ergens tussen 45 en 55 jaar, dus de normale leeftijd voor de perimenopauze ligt tot tien jaar daarvoor – zo jong als 35 jaar. Met andere woorden, als je vóór 1987 geboren bent, kun je anno 2022 in de perimenopauze zijn en toch nog betrekkelijk jong zijn. Daarom gaat de perimenopauze niet over veroudering, maar over een belangrijke (en onvermijdelijke) herijking van jouw hormonale systeem.
De timing van de menopauze is genetisch bepaald
Jij bent genetisch geprogrammeerd om in de menopauze te komen op ongeveer de leeftijd waarop jouw moeder in de menopauze kwam. Als dat aan de jonge kant van normaal is (midden 40), ben je goed en gezond. Het betekent niet dat je sneller veroudert dan je vriendinnen. Als je daarentegen genetisch geprogrammeerd bent om in de menopauze te komen aan de oudere kant van de normale leeftijd (midden 50), dan gaat jouw perimenopauze samen met veroudering, maar wordt niet veroorzaakt door veroudering.
De menopauze kan niet uitgesteld worden. Wel kan door ziekte of roken de menopauze iets eerder beginnen.
Als je in de menopauze komt vóór de leeftijd van 40 jaar, dan is dat de medische aandoening van premature menopauze of primaire ovariële insufficiëntie en heeft het ook niets te maken met veroudering.
Hoe wordt de diagnose perimenopauze gesteld?
De Menopauze (inclusief vervroegde menopauze) kan worden gediagnosticeerd door twee hoge FSH-metingen (meer dan 40 IU/L) met een tussenpose van tenminste een maand.
De Perimenopauze kan niet worden gediagnosticeerd door FSH of een andere laboratoriumtest. In plaats daarvan wordt de diagnose gesteld op basis van leeftijd en symptomen. Volgens de Canadese professor endocrinologie Jerilynn C. Prior ben je als vrouw na je 35e met regelmatige cycli waarschijnlijk in de perimenopauze als je 3 van de volgende 9 veranderingen opmerkt:
• nieuw begin van hevige en/of langere vloei
• kortere menstruatiecycli (25 dagen of minder)
• nieuwe pijnlijke, gezwollen of knobbelige borsten
• nieuw ontwaken midden in de slaap
• meer menstruatiekrampen
• begin van nachtelijk zweten, met name premenstrueel
• nieuwe of sterk toegenomen migrainehoofdpijn
• nieuwe of toegenomen stemmingswisselingen vóór de menstruatie
• gewichtstoename zonder veranderingen in lichaamsbeweging of eetgewoonten.
Wat zijn de hormonale veranderingen en klachten van de perimenopauze?
Gemiddeld duurt de perimenopauze ongeveer zeven jaar, verdeeld over vier fasen volgens prof. Prior. Kort samengevat: de perimenopauze begint met korte cycli en hevige bloedingen, gevolgd door lange cycli met lichte bloedingen, en eindigend met een jaar zonder bloedingen.
Fase 1. Aanzet van de overgang
Je menstruatiecyclus is in deze fase nog regelmatig, ook kan hij wel verkorten tot 21-26 dagen. Je hebt waarschijnlijk minder progesteron dan je gewend was, maar ook meer oestrogeen, waardoor je risico loopt op een hevige menstruatie, meer menstruatiepijn, migraine en slaapstoornissen. Deze fase duurt meestal 2 tot 5 jaar.
Fase 2. Eerste fase van de overgang naar menopauze
Je cyclus begint onregelmatig te worden gerekend van dag 1 tot dag 1, en kan qua duur meer dan zeven dagen variëren. Net als in de fase hiervoor heb je nog steeds een laag progesteronniveau en een hoog en schommelend oestrogeenniveau. Maar nu je oestrogeen niveau gaat dalen, wordt het dus nog lager, wat heftigere opvliegers en nachtelijk zweten tot gevolg kan hebben. De periode vanaf het begin van onregelmatige cycli tot de eerste overgeslagen menstruatie duurt 2 tot 3 jaar.
Fase 3. Tweede fase van de overgang naar menopauze
Nu sla je voor het eerst een menstruatie over of heb je je eerste cyclus die langer duurt dan 60 dagen. De pijn in je borsten zou moeten afnemen, maar opvliegers en nachtelijk zweten kunnen heftiger worden. En je kunt nog best af en toe veel bloed verliezen als je ongesteld bent. Vanaf nu zal het ongeveer vier jaar moeten duren tot je de menopauze bereikt. Deze begint 12 maanden NA je laatste menstruatie.
Fase 4. Eindfase van de overgang
De late perimenopauze treedt in als je vermoedelijk je laatste menstruatie gehad hebt en het nog 12 maanden duurt voordat je de menopauze hebt bereikt. Dit is het begin van de overgang naar een lager oestrogeenniveau, zodat je minder last zou moeten hebben van symptomen van een hoog en schommelend oestrogeenniveau, zoals migraine en stemmingsklachten. Tenzij je weer ongesteld wordt, want dan stijgt je oestrogeenniveau weer en kunnen sommige van de symptomen terugkeren. Hoe jonger je bent, hoe groter de kans dat je weer ongesteld wordt, en als dat gebeurt moet je weer opnieuw beginnen met tellen als je wilt weten wanneer je de menopauze bereikt. Opvliegers kunnen vanaf nu nog één of meer jaren aanhouden.
Eindfase. Menopauze
De menopauze is de levensfase die een jaar NA je laatste menstruatie begint. Dit kan een heuglijke periode zijn en de meeste symptomen zouden moeten verdwijnen, behalve de symptomen van de menopauze.
In onderstaand figuur is goed te zien hoe in alle levensfasen van een vrouw progesteron en oestrogeen stijgen en dalen.
Veranderingen in progesteron en oestrogeen in alle levensfases
Blog-bron: Boek Grip op de overgang, auteur Lara Briden.